Czy obligacje są dla każdego? Jak chronić budżet domowy przed inflacją?

Radosław Jodko

Polski Instytut Ekonomiczny przewiduje, że wysoka inflacja utrzyma się co najmniej przez trzy lata, a rosnące ceny będą związane głównie z coraz wyższymi cenami żywności i energii. W Niemczech inflacja jest najwyższa od niemal 50 lat, w Stanach Zjednoczonych także bije rekordy.  

Nerwowość na rynkach widać od jakiegoś czasu, ale ostatnio faktycznie się pogłębia. Musimy sobie powiedzieć otwarcie, że takich perturbacji na rynkach finansowych nie było nawet wtedy, gdy upadał bank Lehman Brothers, co uchodziło do tej pory za największy kryzys w historii ostatnich dekad. Te perturbacje spowodowane są oczywiście ciągiem zdarzeń takich jak pandemia i blokada gospodarek, a dziś także zaburzone łańcuchy dostaw i wojna w Ukrainie.

Na rynkach – zarówno polskim, jak i światowym – rośnie więc obawa przed stagflacją, ściśle powiązaną z recesją. Inwestorzy szukają sposobów na minimalizowanie strat. Ale i ci, którzy do tej pory nawet niewielkie oszczędności trzymali w banku, zaczynają się zastanawiać, co zrobić, żeby nie tracić na inflacji. Czy istnieje coś takiego jak „antyinflacyjna inwestycja”? Czy obligacje, o których ostatnio zrobiło się głośno za sprawą oświadczenia majątkowego premiera Mateusza Morawieckiego, to dobra lokata kapitału?  

– Jeśli ktoś dziś zaczyna myśleć o tym, gdzie ulokować swoje oszczędności, a powiedzmy ma ich 10, 20 czy 50 tysięcy, radziłbym najpierw zadać sobie pytanie, czy i kiedy może tych pieniędzy potrzebować? Bo jeśli jest tak, że to jego jedyne oszczędności, to radziłbym trzymać na koncie, może na lokacie krótkoterminowej, w końcu nie wiadomo, czy nie straci pracy, albo nie będzie potrzebował na jakikolwiek niezaplanowany wydatek rodzinny – uważa Jodko.  

Jeśli jednak zakłada, że chce ulokować pieniądze z myślą o emeryturze, a nie krótkoterminowym zysku, to kwoty typu 10 czy 20 tysięcy faktycznie można by zainwestować w obligacje, tylko znów – ważne, żeby rozumieć, że każde inwestowanie wiąże się z wahaniami kursów. Warto więc myśleć o inwestowaniu w długofalowej strategii, a nie tu i teraz. W najbliższych pięciu latach będziemy raczej mieć do czynienia z sytuacją, którą trudno przewidzieć. Radziłbym więc pozbyć się myślenia o stałych zyskach krótkoterminowych, bo na dziś nie ma czegoś takiego jak „bezpieczne obligacje o niskim ryzyku”. Przy takich turbulencjach na rynku, z jakimi mamy do czynienia dziś, nie ma inwestycji o niskim ryzyku. Najlepszy dowód? Amerykańskie obligacje, które uchodzą za fundament globalnego systemu finansowego, dziś tracą na wartości. Rentowność tych   dziesięcioletnich urosła do poziomu najwyższego od 2011 r., przełamując trwający 40 lat trend spadkowy. Dlatego nie warto myślec o tym, ile dziś straciłem, tylko czekać na to, co będzie za 10 lat. Najbardziej spektakularne bankructwa na świecie w większości nie brały się z liczby, ale z emocji i paniki. Jeśli więc ktoś dziś chce zainwestować i poczekać na możliwe zyski za 10 czy 15 lat, obligacje mogą być dobrym rozwiązaniem – przekonuje Jodko.  

Ekspert dodaje jednak, że w chwili obecnej kluczowe jest zadbanie o płynność finansową. –Nieważne, czy jest się osobą prywatną, czy przedsiębiorcą – płynność finansowa to dziś kluczowy element. Warto więc prześledzić swoje wydatki, kredyty, debety czy wykorzystane limity na kartach kredytowych. I najlepiej doprowadzić do sytuacji, w której z nich nie musimy korzystać. I dopiero wówczas myśleć o odkładaniu gotówki na później czy inwestowaniu nadwyżek. Płynność finansowa inwestycji uważam za kluczową dziś, a za rzadko się o niej mówi. Drastyczne zmiany na rynkach dyktują np. Równie dynamiczne zmiany w inwestycjach, co wystarczy zobaczyć na przykładzie rynku deweloperskiego – podkreśla Radosław Jodko.  

Chwiejność na rynkach najlepiej widać po chwiejności akcji na giełdach. W odróżnieniu od akcji obligacje to taki instrument finansowy, który w zamyśle gwarantuje stały dochód. Dostajemy więc albo papier wartościowy, który gwarantuje stały kupon odsetkowy albo oprocentowanie równe np. stawce WIBOR plus określona marża, albo obligację, która gwarantuje stałe oprocentowanie przez 5–10 lat, albo obligację indeksowaną np. inflacją.

Od czerwca w sprzedaży są nowe obligacje – roczne i dwuletnie, których oprocentowanie opiera się na stopie procentowej NBP, co oznacza na dziś nawet 5,5% zysku rocznie, przed opodatkowaniem tzw. podatkiem Belki. Czy są one atrakcyjniejsze od funduszy obligacji?  

– Jedni powiedzą: fundusze obligacji nie mają szans w konkurencji z zyskiem obligacji kupowanych oddzielnie. Ale znając mechanizmy rynkowe, odpowiedź nie jest taka prosta, bo weźmy kilka zmiennych, choćby sytuację międzynarodową. W tej chwili popyt na polskie obligacje nie jest największy, bo w oczach globalnych inwestorów jesteśmy w kraju, u granic którego toczy się wojna. Poza tym nikt nie ma wątpliwości, że stopy procentowe będą jeszcze rosły, ale myśląc długodystansowo, w końcu zaczną spadać, a wówczas na rynku obligacji rozpocznie się czas największych promocji. Dlatego znów, wszystko zależy od czasu oszczędzania, na który się nastawiamy. W strategii, która na dziś oznacza minimalizowanie strat wywołanych inflacją, mając już nieco większą gotówkę, można zyskać także na nietypowych inwestycjach, na przykład w aktywa, którego ekonomiczna wartość dodana jest powyżej oczekiwanych przez inwestorów stopy zwrotu, również typu "value”. Niezależnie od wszystkiego, zanim ktokolwiek zachwyci się świetną inwestycją, do której namawia celebryta albo ulubiony bloger na TikToku czy You Tubie, warto przeczytać dokumenty. Sprawdzić, w co się de facto inwestuje, czego będzie się właścicielem i czy można się wycofać w dowolnym momencie oraz kto jest gwarantem tej inwestycji. Czytając dokumenty, można się często zdziwić – podsumowuje Radosław Jodko, ekspert ds. Inwestycji RRJ Group.