Nowe propozycje opodatkowania funduszy inwestycyjnych wymagają ponownego przemyślenia

Eksperci i praktycy rynku finansowego są zgodni, że przyjęcie regulacji w aktualnym kształcie nie tylko skutecznie zahamuje pożyteczny dla naszej gospodarki rozwój FIZ, ale może wręcz doprowadzić do załamania funkcjonowania polskiego sektora zarządzania wierzytelnościami, a w konsekwencji znacząco osłabić stabilność systemu finansowego w naszym kraju. Ocenę skutków proponowanego rozwiązania przedstawiła w swoim oficjalnym stanowisku Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce (KPF), której eksperci przygotowali szczegółową analizę w tym przedmiocie.

Nie ulega wątpliwości, że FIZ są niezwykle ważnym kanałem finansowania gospodarki. W formie FIZ działają między innymi fundusze sekurytyzacyjne, których rynek dobrze poradził sobie w Polsce w okresie kryzysu finansowego. Ich pożyteczna i istotna dla gospodarki rola jest doceniana przez Komisję Europejską, która wskazuje, że bez właściwego rynku sekurytyzacji zdolność banków do zbywania aktywów jest ograniczona. W efekcie, konieczność zmniejszenia zadłużenia wynikająca z przepisów prawa, prowadzić może banki do cięć w ich bilansach poprzez ograniczenie dostępności kredytów.

To zaś bezpośrednio przekłada się na hamowanie wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych miejsc pracy. Finansowanie gospodarki za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych jest z kolei mniej zależne od ograniczeń sektora bankowego, przez co łagodzi się wpływ ewentualnego kryzysu finansowego na udzielanie kredytów, a w konsekwencji na wzrost gospodarczy i zatrudnienie, sprzyjające ogólnej stabilności systemu finansowego i stabilności gospodarek danego kraju.

– W zgodnej opinii ekspertów objęcie FIZ podatkiem dochodowym – odwrotnie do zamierzeń wnioskodawców propozycji zmian legislacyjnych – nie przyniesie zwiększonych wpływów podatkowych do budżetu. Paradoksalnie, efektem tych zmian będzie nawet utrata prawdopodobnie większości aktualnie uzyskiwanych wpływów podatkowych, które wynikają z obowiązków podatkowych inwestorów tych funduszy. Taka działalność będzie w Polsce wygaszana. Co więcej, likwidacja wielu miejsc pracy w sektorze zarządzania wierzytelnościami, co oczywiste, pozbawi budżet wpływów ze składek na ubezpieczenia społeczne w branży TFI i zarządzających wierzytelnościami, a co za tym idzie –nawet utratę wpływów z tego tytułu – mówi Andrzej Roter, Prezes Zarządu w KPF.

– Można przewidywać również, że wejście w życie propozycji zmian podatkowych w aktualnym kształcie wprost wymusi na polskich przedsiębiorcach, jeśli podejmowaliby racjonalną przecież decyzję o utrzymaniu dotychczasowej działalności, konieczność przeniesienia istotnej części zakumulowanego kapitału polskich przedsiębiorców za granicę. Polska przestanie być i w tym przypadku miejscem, gdzie zapadają decyzje inwestycyjne co do takich środków. Podobnie postąpią zapewne inwestorzy zagraniczni, którzy są obecnie uczestnikami lub obligatariuszami takich funduszy, co spowoduje falę odpływu kapitału z Polski. Takie – negatywne dla polskiego rynku finansowego i gospodarki – zjawisko, jest tym bardziej prawdopodobne, że w innych krajach Unii Europejskiej funkcjonują rozwiązania podatkowe, mające na celu rozwój tego kanału oszczędzania, inwestowania i finansowania. Polska postąpiłaby więc inaczej niż zdecydowana większość państw, gdzie fundusze inwestycyjne są zwolnione z opodatkowania lub przynajmniej korzystają ze stawek preferencyjnych.

KPF w swojej analizie wskazuje ponadto na bardzo realne ryzyko pogorszenia możliwości odzyskiwania „złych długów” z sektora bankowego i SKOK w konsekwencji zmniejszenia środków przeznaczanych przez banki i SKOK-i na akcję kredytową, skierowaną do klientów detalicznych. W tym kontekście warto zauważyć, iż w ostatnich latach zjawisko wykluczenia z rynku finansowego ulegało systematycznemu ograniczaniu, a w efekcie następowały pozytywne zmiany w obszarze wykluczenia społecznego. Inne, wykazane w analizie ekspertów KPF ryzyka, to między innymi bardzo znaczące oddalenie w czasie lub wprost brak możliwości stworzenia w Polsce sektora funduszy venture capital, finansowanego polskim kapitałem i wspomagającego polskie firmy innowacyjne.

Funkcje te będą przejmowane przez fundusze z innych krajów UE, przez co rodzimy sektor innowacyjnych firm uzależni się od obcego kapitału. Eksperci KPF, podzielający zgodne w tej sprawie opinie ekspertów rynku kapitałowego, wskazują również na ryzyko pogorszenia płynności na GPW czy ryzyko pogorszenia możliwości pozyskiwania środków na inwestycje w drodze emisji akcji poza rynkiem publicznym lub obligacji.

Z analizy ekspertów KPF wynika również, iż wprowadzenie opodatkowania funduszy sekurytyzacyjnych w proponowanym kształcie znacząco zmniejszy atrakcyjność polskich funduszy inwestycyjnych, powodując przeniesienie obrotu wierzytelności, pochodzących z polskiego rynku, do innych podmiotów niż polskie fundusze sekurytyzacyjne, także zagranicznych. Tym samym obrót ten wyjdzie praktycznie spoza nadzoru KNF. Jednocześnie, przy braku innych regulacji wspomagających rynek sekurytyzacji, wprowadzenie proponowanych zmian od 2017 r. może w praktyce spowodować zanik tego segmentu działalności, w tym aktualnie wysoko rozwiniętej branży sekurytyzacji wierzytelności, która staje się polską specjalizacją w skali europejskiej.

– Fundusze sekurytyzacyjne zostały przewidziane w przepisach prawa jako specjalistyczne podmioty do nabywania wierzytelności, dzięki którym instytucje finansowe (banki, SKOK-i) mogą dokonać sprzedaży przeterminowanych wierzytelności, przez co nie tylko poprawiają swoją płynność i jakość bilansu, lecz przede wszystkim uwalniają część niepracującego kapitału, który mogą przeznaczyć na zwiększoną akcję kredytową – wyjaśnia radca prawny Marcin Czugan, Wiceprezes Zarządu w KPF.

– Między innymi z tych powodów na poziomie Unii Europejskiej trwają obecnie prace nad wzmocnieniem rynku sekurytyzacji, co jest jednym z pierwszych kroków w tworzeniu Unii Rynków Kapitałowych. W sekurytyzacji Komisja Europejska dostrzega nowe możliwości inwestycyjne oraz dodatkowe źródła finansowania gospodarki, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw oraz start-upów. Cele te wydają się być zbieżne z planami rozwoju polskiej gospodarki, przedstawionymi przez Wicepremiera, Ministra Rozwoju i Finansów Mateusza Morawieckiego. Mamy jednak przekonanie, że przyjęcie zmian w zasadach opodatkowania FIZ w sposób przedstawiony w komentowanym projekcie ustawy znacząco przeszkodzi w ich realizacji.

Oficjalne stanowisko KPF, analizujące ryzyka wprowadzenia komentowanych zmian legislacyjnych i szacujące ich skutki dla stabilności systemu finansowego oraz dla polskiej gospodarki zostało przekazane najważniejszym decydentom, w tym projektodawcy oraz członkom sejmowej Komisji Finansów Publicznych, która już 14 listopada br. będzie kontynuować pierwsze czytanie omawianego projektu ustawy.