Parlament przyjął nowe przepisy. Walka z praniem pieniędzy i nowe limity gotówkowe.

Progotówkowa Polska 

24 kwietnia br. Parlament Europejski przyjął pakiet przepisów wzmacniających zestaw narzędzi UE do walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu.

Przyjęte przepisy wprowadzają m.in. zwiększoną czujność w odniesieniu do ultrabogatych osób fizycznych (całkowity majątek o wartości co najmniej 50 000 000 EUR, z wyłączeniem ich głównego miejsca zamieszkania). Co więcej, zgodnie z nowym prawem będzie obowiązywał ogólnounijny limit płatności gotówkowych w wysokości 10 000 euro, z wyjątkiem płatności między osobami prywatnymi w kontekście nieprofesjonalnym, oraz środki mające na celu zapewnienie zgodności z ukierunkowanymi sankcjami finansowymi i uniknięcie obchodzenia sankcji.

Warto wiedzieć, że w ubiegłym roku w Polsce zakończył się spór związany z pomysłem wprowadzenia limitów płatności gotówkowych. Planowane zmiany zostały odrzucone. Badania Opinia24 przeprowadzone na zlecenie firmy Tavex pokazują, że obecność fizycznych pieniędzy w obiegu jest istotna dla Polaków. Według 90% obywateli całkowita likwidacja gotówki mogłaby negatywnie wpłynąć zarówno na państwową gospodarkę, jak i bezpieczeństwo mieszkańców kraju. 

Zdecydowanie lubimy gotówkę. W 2023 roku aż 38% Polaków wybiera właśnie fizyczny pieniądz jako preferowaną formę płatności dokonując zakupu w lokalach handlowo-usługowych. Jest to wzrost o 6 p.p. w porównaniu r/r. Natomiast płatności bezgotówkowe zanotowały spadek. Nie dziwi więc fakt, że jakiekolwiek działania mające na celu jej ograniczenie spotykają się z dużym sprzeciwem społeczeństwa – wskazuje Aleksander Pawlak, prezes firmy Tavex. Co istotne, Unia Europejska planując wprowadzenie limitów gotówkowych, nie wzięła pod uwagę kilku istotnych czynników. Jednym z nich jest uwzględnienie w swoim założeniu, klauzuli waloryzacyjnej, a przecież oczywiste jest, że wartość pieniądza zmienia się wraz z upływem lat. Limit ten nie będzie się zmieniał. Pamiętajmy również, że im więcej regulacji, rozporządzeń, nakazów i związanych z tym niejasności, tym większe prawdopodobieństwo, że społeczeństwo będzie próbowało to obejść – dodaje.

Co się zmieni? 

Unia Europejska wprowadza również wymóg rejestrowania i zgłaszania transakcji powyżej 3 tys. euro w celu monitoringu prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Oznacza to, że każdy sklep np. z elektroniką będzie musiał być tzw. instytucją obowiązaną, która w przypadku transakcji powyżej wskazanej kwoty musi zweryfikować klienta i zgłosić transakcję właściwej instytucji. W przypadku Polski — Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (GIIF).

W związku z nowymi wymogami spadnie akceptowalność gotówki w sklepach meblowych, z elektroniką oraz salonach samochodowych. Nikt nie będzie tworzył działu AML badającego klientów kupujących flagowego smartfona, czy słuchawki bezprzewodowe za gotówkę – wskazuje Aleksander Pawlak, prezes firmy Tavex. W białych rękawiczkach wycinamy przewagi konkurencyjne płatności gotówkowych doprowadzając do dalszej dominacji duopolu organizacji kartowych. Mniej transakcji gotówkowych to mniej infrastruktury gotówkowej, mniej gotówki i co za tym idzie – większe zyski z interchange, a także jeszcze większa lobbingowa siła dostawców schematów płatniczych. Bez gotówki dużo łatwiej będzie uzasadnić "konieczność wzrostu opłat". Dzieje się tak np. w Wielkiej Brytanii, gdzie jedną z pierwszych decyzji po Brexicie (Unia reguluje stawki interchange) były podwyżki zaserwowane przez dwie czołowe organizacje kartowe. Warto podkreślić, że rezygnacja z fizycznej formy pieniądza nie spowoduje eliminacji szarej strefy, której kształt nadają przede wszystkim nieuczciwe praktyki podatkowe. Nowe regulacje mogą paradoksalnie przyczynić się do utraty kontroli przez odpowiednie urzędy nad transakcjami do tej pory ewidencjonowanymi i zepchnąć je właśnie do szarej strefy – podsumowuje.

Płatności gotówkowe należy również rozpatrywać w kontekście patriotyzmu gospodarczego. Polega on na tym, że koszty płatności gotówkowych przekładają się na przychód w Polsce, podczas gdy płatności elektroniczne (np. kartowe) zasilają zagraniczne budżety głównie Visy i Mastercarda.

Badanie zostało przeprowadzone w dniach od 13 grudnia 2023 do 20 grudnia 2023 przez Opinia24. Zastosowano technikę telefoniczną (CATI) do zrealizowania badania na reprezentatywnej próbie N=1010 dorosłych Polaków oraz na próbie N=500 osób, które zainwestowały w 2023 roku.