Gigantyczna inflacja w Turcji.

Marcin Lipka

24,52 proc. - o tyle wzrosły ceny konsumentów (CPI) w Turcji w porównaniu do września ub.r. Jak olbrzymia to wartość, ukazuje zestawienie z danymi o inflacji w krajach rozwiniętych czy w Unii Europejskiej, gdzie średnio waha się ona w okolicach 2 proc.

Według tureckiego urzędu statystycznego (TUIK) szybciej od ogólnego poziomu inflacji rosły ceny w przypadku żywności (27,7 proc. r/r), transportu (36,6 proc. r/r), a także wyposażenia bądź remontów nieruchomości (37,2 proc. r/r). To jednak prawdopodobnie nie jest koniec podwyżek ze względu na gigantyczny wzrost cen producentów (PPI).

Gaz i elektryczność o ponad 70 proc. w górę

Indeks cen producentów podniósł się o 46,15 proc. r/r we wrześniu i o blisko 11 proc. tylko w porównaniu z sierpniem br. Ceny w przetwórstwie przemysłowym wzrosły o 44,77 proc. r/r, a w przypadku gazu oraz elektryczności - o 71,88 proc. r/r.

Nie dość, że Turcję trapi olbrzymia inflacja, to jeszcze koniunktura gaśnie dosłownie w oczach. Indeks PMI dla sektora przemysłowego spadł do poziomu 42,7 pkt we wrześniu - według badania Markit IHS oraz Izby Handlowej Stambułu. Wyłączając krótki okres podczas szczytu kryzysu finansowego na przełomie 2008 i 2009 roku, to najgorsze odczyty w całej historii tego wskaźnika. Te dane mogą również sugerować, że produkcja przemysłowa w Turcji będzie się nawet kurczyć w tempie 8 proc. r/r.

Poproszony o komentarz do danych o inflacji minister finansów i skarbu Berat Albayrak, a prywatnie również zięć prezydenta Recepa Erdogana, stwierdził, że „spekulacyjne ustalanie cen wpłynęło na inflację”. Według agencji Bloomberg minister dodał również, że „najgorsze jest za nami” i rząd ujawni plan „walki przeciwko inflacji w przyszłym tygodniu”. 

Wiele jednak wskazuje na to, że najgorsze jest dopiero przed Turcją, żaden plan nie uchroni Ankary od recesji, a teraz dopiero obywatele zaczną płacić za mocarstwowe zapędy gabinetu Erdogana.

Największe lotnisko świata i 28 innych lotnisk

Jeszcze w październiku ma zostać otwarte trzecie lotnisko pod Stambułem. W pierwszej fazie ma mieć przepustowość 90 mln pasażerów, a po dalszej rozbudowie stanie się prawdopodobnie największym lotniskiem świata z możliwością obsługi 200 mln pasażerów. Z analizy wpływu lotniska na gospodarkę („Istanbul New Airport Economic Impact Analysis”) dowiadujemy się, że obiekt zaoferuje sześć pasów startowych i możliwość zaparkowania jednocześnie 500 samolotów, a koszt budowy przekroczy 10 mld euro.

10 mld euro to jednak nic w porównaniu do wszystkich infrastrukturalnych wydatków ekipy Erdogana. Od momentu wyboru obecnego prezydenta na premiera w 2003 r  wybudowano już 28 lotnisk - pisał w kwietniu „The Economist”. Wiodący na świecie magazyn o tematyce gospodarczej zwracał również uwagę, że Turcja w najbliższych pięciu latach planuje wydać 325 mld dolarów na projekty infrastrukturalne związane z rozbudową sieci dróg, tuneli, mostów, a nawet ma powstać równoległy do cieśniny Bosfor kanał o długości 45 kilometrów.

Znaczna część, a może nawet większość, tych projektów nie zostanie jednak prawdopodobnie zrealizowana, gdyż Turcja szybko pogrąży się w recesji.

Nadchodzą chude lata

Przeinwestowana gospodarka z wysokim zadłużeniem denominowanym w zagranicznej walucie wpada w okres wysokiej inflacji. Będzie to oznaczać problemy dla wielu przedsiębiorstw uczestniczących z infrastrukturalnej bonanzie. Zmniejszenie inwestycji publicznych spowoduje z kolei wzrost bezrobocia, mniejsze przychody dla firm i spadek konsumpcji.

Dodatkowo bank centralny prawdopodobnie będzie musiał dalej podnosić stopy procentowe, by walczyć z inflacją i przyciągać kapitał portfelowy z zagranicy. Turecka gospodarka go potrzebuje, gdyż cierpi na olbrzymi deficyt na rachunku obrotów bieżących, który zresztą w znacznym stopniu jest właśnie wynikiem nieefektywnych wydatków infrastrukturalnych.

Konsensus ekonomistów publikowany przez Bloomberg zakłada, że już w czwartym kwartale Turcja wejdzie w recesję. IHS Markit oczekuje, że PKB skurczy się nawet o 3,7 proc. r/r w okresie październik-grudzień br. Zaplanowane więc na bieżący miesiąc otwarcie lotniska pod Stambułem będzie odbierane nie jako sukces Ankary, ale jako pomnik porażki ekipy prezydenta Erdogana.